Zoals de meeste Europese waakhonden is de cão da Serra da Estrela vermoedelijk verwant aan de molosser, die duizenden jaren geleden door de Romeinen werd geïntroduceerd. De hond is ontstaan in de Portugese bergketen Serra da Estrela en is hier een van de oudste hondenrassen. Omdat het gebied waar de honden zijn ontstaan zo afgelegen was, fokten boeren alleen met de beste honden en werd de bloedlijn zuiver gehouden tot de moderne tijd, toen het gebied toegankelijker werd. Deze honden werden gebruikt om schapen en geiten tegen wolven te beschermen en droegen vaak een halsband met spikes om ze tegen een wolvenaanval te beschermen.
De cão da Serra da Estrela is een trouw, waaks en aanhankelijk ras. Ze zijn graag bij hun gezin in de buurt en kunnen goed omgaan met kinderen van alle leeftijden. Ze zijn van nature beschermend, maar dit heeft niets met agressie te maken. Ze passen op kinderen, kleinere honden, katten, kippen en alle andere levende wezens waarvan zij denken dat er op ze gelet moet worden. Om te voorkomen dat ze hun gezin teveel gaan beschermen moeten ze op jonge leeftijd kennis maken met onbekenden, kinderen en nieuwe situaties. Deze altijd trouw hond is een uitstekende waakhond die uw huis tegen inbrekers zal beschermen. Ze zijn onbevreesd en imposant indien nodig maar zijn in huis en in de buurt van degenen van wie ze houden rustig en willen constant door hen worden geknuffeld. Het kan nodig zijn om deze hond ook als hij volwassen is aan hondencursussen deel te laten nemen om te voorkomen dat hij te waaks wordt richting andere honden.
Training is mogelijk al hebben ze een sterke wil en denken zelf na. Daarom hebben ze leiderschap en een consequente training nodig. Toch reageren ze goed op vriendelijke woorden. Deze honden werken graag en door ze aan agility of andere activiteiten deel te laten nemen zorgt u ervoor dat ze voldoende mentale uitdaging krijgen. Soms worden deze honden gebruikt door zoek- en reddingsdiensten, waaruit blijkt dat ze tot een hoge standaard kunnen worden getraind indien hier voldoende tijd aan wordt besteed.
Deze werkhond heeft een uitstekend uithoudingsvermogen al betekent dit niet dat hij uren per dag beweging nodig heeft. Ze zijn tevreden met dagelijks een flinke wandeling en een speelsessie in de tuin. Voor een dergelijk grote hond kunnen ze verrassend snel rennen en ze vinden het heerlijk om dit in een veilige omgeving te kunnen doen. Omdat ze erom bekend staan op onderzoek uit te gaan, is een volledig omheinde tuin noodzakelijk. Na hun wandeling zijn ze rustig in huis en vinden het prima om te slapen.
De dubbele vacht is dik maar heeft slechts eens per week een flinke kambeurt nodig om de dode haren te verwijderen. Van deze honden bestaat zowel een kortharige als langharige variant. Een kam met grove tanden houdt de vacht van deze hond, die lijkt op geitenhaar, in goede conditie. In tegenstelling tot andere grote hondenrassen kwijlt de cão da Serra da Estrela over het algemeen niet.
